Mowa ciała

Nie ważne co mówisz, ważne jak mówisz i jak się przy tym zachowujesz.

Mówimy przeciętnie przez 11–12 minut dziennie, a wypowiedzenie średniej długości zdania w języku polskim zajmuje nam około 3 sekundy. Na całkowity przekaz danego komunikatu tylko w 7% wpływają same słowa, w 38% – sygnały głosowe (m.in. ton głosu, modulacja), a w 55% – mowa ciała, a więc komunikacja niewerbalna (A. Mehrabian, 1981). I to właśnie mowa ciała, według badań, decyduje w 60–80% o wyniku negocjacji, rozmowy kwalifikacyjnej czy też o wywarciu dobrego pogłębionego pierwszego wrażenia.

Czym jest mowa ciała?

Mowa ciała jest niezwykle rozbudowanym i złożonym bankiem informacji, których udzielamy, często nieświadomie, naszym rozmówcom i słuchaczom. W szerokim znaczeniu, mowa ciała uwzględnia wszystkie elementy obowiązujące w komunikacji niewerbalnej, takie jak:
*gesty i ruchy ciała,
*mimika (posiadamy około 250 tysięcy różnych wyrazów twarzy),
*postawa i ukierunkowanie ciała,
*ruchy oczu,
*rozmiar źrenic,
*kontakt wzrokowy,
*sposób wykorzystania przestrzeni interpersonalnej,
*elementy przedłużające naszą mowę ciała, np. okulary, zegarek, ubiór oraz makijaż.

Dlaczego mowa ciała decyduje o tym, jak jesteśmy postrzegani przez innych?

Mowa ciała jest silnie zakorzeniona w przeszłości naszego gatunku. Zanim wykształciliśmy język, porozumiewaliśmy się głównie poprzez komunikację niewerbalną. I choć dziś często nie potrafimy jej świadomie kontrolować czy odczytywać, wywiera ona na nas ogromny wpływ. Szczególnie, gdy część werbalna komunikatu pozostaje w sprzeczności z mową ciała naszego interlokutora, instynktownie opieramy się na bardziej wiarygodnych sygnałach przesyłanych przez ciało. Zatem decyzję podejmujemy bardziej na podstawie tego, co widzimy, niż tego, co słyszymy.

Czy mowy ciała można się nauczyć?

Tak – zdecydowanie, choć należy być świadomym, iż współcześnie mamy większe trudności w odczytywaniu mowy ciała niż nasi przodkowie, których nie rozpraszały słowa. Uczenie się rozumienia mowy ciała i jej zastosowania to jednak bardzo subtelne zadanie, wymagające wielu ćwiczeń oraz obserwacji siebie i innych. Każda okazja do ćwiczenia jest dobra; studiując relacje międzyludzkie i zachowania z pewnością lepiej poznamy samych siebie a także nauczymy się lepiej obcować z innymi.

Przy odczytywaniu mowy niewerbalnej należy być świadomym faktu, iż gesty czy postawy, podobnie jak niektóre słowa, mają różne znaczenia i dopiero po przeanalizowaniu kontekstu, a więc otoczenia, ograniczeń fizycznych osoby oraz innych towarzyszących elementów mowy ciała jesteśmy bliżej prawdy. Kluczem jest wnikliwe spojrzenie obejmujące całość komunikatu.

Mowa ciała a płeć

Wiele badań dowiodło, że kobiety są ponad dwukrotnie bardziej spostrzegawcze, jeśli chodzi o mowę ciała. Należy przyznać, że kobiety znacznie lepiej radzą sobie z odczytywaniem emocji innych, a ich większa empatia tłumaczy dlaczego np. są w stanie się rozpłakać, gdy płacze niemowlę. Ponadto kobiety mają większą niż mężczyźni podzielność uwagi, co sprawia, że lepiej wyłapują różnice między przekazem werbalnym a niewerbalnym. Równie dobrze z mową ciała radzą sobie homoseksualiści oraz panowie, których zawód wymaga wrażliwości na niuanse słuchaczy, np. artyści czy psychiatrzy.

Dzieci a dorośli

Mowa ciała dzieci jest łatwiejsza do odczytania z uwagi na mniejsze napięcie mięśni twarzy oraz z powodu braku wyuczonego wyrachowania i powagi. Dziecko wyraża emocje całym sobą. Dorośli śmieją się 15 razy dziennie, a dzieci w wieku przedszkolnym ponad 400 razy.

Potęga ciała i umysłu

Udowodniono naukowo, że ciało i umysł wzajemnie na siebie oddziałują. W praktyce oznacza to, że samo wykrzywienie twarzy w geście uśmiechu daje nam pozytywny zastrzyk endorfin (hormonu szczęścia), co korzystnie wpływa na nasze samopoczucie i innych – istnieje bowiem 90% szans, że nasz uśmiech zostanie odwzajemniony. Ponadto im częściej się uśmiechamy, tym lepiej jesteśmy postrzegani (m.in. pod względem atrakcyjności i życzliwości).

Należy unikać skrzyżowania ramion i nóg. Jest to gest oznaczający zamknięcie się na rozmówcę, który dodatkowo umniejsza naszą wiarygodność i daje do zrozumienia innym, że jesteśmy nieprzystępni oraz niechętni wobec nich. Sam gest wpływa negatywnie na nasze samopoczucie i nasze zdolności, np. zapamiętywania (nawet do 40%) w stosunku do pozycji otwartej. Zatem gdy ciało się zamyka, nasz umysł podąża za nim.

Gdy odczuwamy lęk i napięcie warto założyć ręce za plecami. Ten gest wyraża poczucie pewności siebie, wyższości i władzy – pomoże nam odprężyć się i uspokoić.

Przykłady uniwersalnych gestów i ich znaczenie

Uścisk dłoni – gest powitania wywodzący się z XIX wieku. Początkowo używany był jako gest zawarcia transakcji handlowej. Wskazówka: kobiety inicjujące uścisk dłoni uważane są za bardziej otwarte i wywierają lepsze pierwsze wrażenie.

Uniesione brwi podczas powitania – gest ten oznacza życzliwość oraz uległość.

Wzruszanie ramionami – wyraża uległość, obojętność lub niezrozumienie.

Kręcenie głową – oznacza „nie” a jego geneza sięga karmienia piersią – gdy niemowlę nie chce już mleka, obraca głowę z boku na bok manifestując tym samym, że ma dość; podobnie jest w przypadku karmienia dziecka łyżką.

Otwarte dłonie skierowane wnętrzem do rozmówcy – gest ten wywodzi się ze starożytnej Grecji i Rzymu – pokazywanie otwartych rąk świadczyło o braku broni i złych zamiarów. Gest ten sprawia wrażenie spokoju, otwartości, szczerości i życzliwości.

Muskanie się po szyi jednym bądź dwoma palcami – zachowanie to wraża niepewność naszych słów lub rozmówcy.

Dłoń skierowana zewnętrzną stroną do góry – gest ten świadczyć może o władzy i dominacji.

Ciekawostki naukowe
*osoby noszące okulary robią lepsze pierwsze wrażenie. Iloraz inteligencji (IQ) tych osób ocenia się przeciętnie o 14 punktów wyżej.
*osoby, które darzą się wzajemnie dużą sympatią często upodabniają się do siebie w kontekście mowy ciała. To naśladownictwo (wczuwanie się) sprzyja nawiązywaniu kontaktu i wspólnemu spędzaniu czasu. Tworzy silną więź pełną akceptacji i afirmacji.
*pozytywny wpływ na kontakty międzyludzkie ma krótkie (średnio 2nbsp;sekundy) dotknięcie łokcia osoby, z którą rozmawiamy. Prawdopodobieństwo uzyskania tego, na czym nam zależy, wzrasta trzykrotnie, choć wyniki różniły z uwagi na kraj badania. Im ludzie mają mniejszą skłonność do dotyku, tym skuteczniejszy jest sam nasz dotyk. Podobny skutek wywiera dotknięcie dłoni rozmówcy – badania wykazały, że bibliotekarze czy sprzedawcy, którzy dotykają dłoni klientów, są przez nich oceniani znacznie wyżej, a kelnerki i kelnerzy dotykający dłoni lub łokci obsługiwanych gości, otrzymywali wyższe napiwki.
*wykazano, że najlepiej sprawdzającym się gestem, jaki mogą wykorzystać wykładowcy, prezenterzy itp. jest gest otwartych dłoni skierowanych wnętrzami do góry - aż 84% słuchaczy ocenia takie osoby wysoko. Stosowanie gestu dłoni skierowanych zewnętrzną stroną do góry (dominacja, władza) uzyskuje przychylność około 52% osób, a gestykulowanie palcem wskazującym (agresja, dominacja) już tylko 28%.